روضه حر
روضه حُرّ، از روضه‌های مجالس عزاداری شیعیان در دهه اول محرم. در این روضه از شخصیت حر بن یزید ریاحی، رویارویی او با امام حسین(ع)، توبه و سپس شهادت وی سخن گفته می‌شود و معمولاً علاوه بر عزاداری، حاضران به الگو گرفتن از حر در بازگشت به سوی خدا و توبه دعوت می‌شوند.
حر بن یزید ریاحی
حرّ بن یزید ریاحی منسوب به یکی از تیره‌های قبیله تمیم است. او از مشهورترین جنگاوران کوفه بود.
حر که به دستور ابن زیاد برای مقابله با امام حسین(ع) رهسپار شده بود، در ذی حُسم با امام حسین(ع) روبه رو شد. وی سپس از کار خود پشیمان شد و به امام حسین پیوست و جزو نخستین کسانی بود که در دفاع از آن حضرت در کربلا به شهادت رسید.
روضه
معمولا روضه حر در شب و روز چهارم محرم خوانده می‌شود. این نام گذاری‌ها جهت بزرگداشت شهدای کربلا است. بدین جهت گاه با اختلاف در شب‌های اول محرم همراه بوده و گاهی روضه حر در شب سوم خوانده می‌شود.
در مجلس روضه حر پس از بیان ویژگی‌های شخصی وی اعم از شجاعت و ارادت به اهل بیت، به مواجهه وی با امام حسین(ع) در راه مکه و کوفه پرداخته داستان توبه حر بیان می‌شود. در این داستان که امام حسین(ع) با گشاده‌رویی توبه حر را قبول کند زمینه برای تشریح مسئله توبه و بخشندگی امام حسین(ع) فراهم می‌شود. در پایان ضمن بیان کیفیت شهادت حر و آمدن امام حسین(ع) بر بالای سر وی، گریزی به تنهایی امام در هنگام شهادت زده می‌شود. همچنین در بعضی از این مجالس داستان نبش قبر حر توسط یکی شاهان صفوی و مواجه شدن با پیکر سالم حر نقل می‌شود.
نمونه‌های از اشعار
| یوسف زهرا! ز شما پُر شدم | تا که اسیر تو شدم حُر شدم | |
| از دل دشمن به سویت پر زدم | آمدم و حلقه براین در زدم | |
| آمده‌ام تا که قبولم کنی | خاک ره آل رسولم کنی | |
| حرّ پشیمان توام یا حسین | دست به دامان توام یا حسین | |
| یک نگه افکن همه هستم بگیر | ای پسر فاطمه دستم بگیر | |
| روز نخستین به تو دل باختم | در دل من بودی و نشناختم | |
| دست نیاز من و دامان تو | کوه گناه من و غفران تو | |
| نالۀ العفو بُوَد بر لبم | تا صف محشر خجل از زینبم | |
| روی علی اکبر تو دیدنی است | دست علمدار تو بوسیدنی است | |
| مهر تو کُلّ آبروی من است | هستی من خون گلوی من است | |
| چه می‌شود کشتۀ راهت شوم؟ | خاک قدم‌های سپاهت شوم؟ | |
| حرّ ریاحی به درت آمده | فطرس بی‌بال و پرت آمده | |
| با نگه خویش کمالم بده | وز کرم خود پر و بالم بده | |
| بال من از تیغۀ شمشیرهاست | سینۀ تنگم سپر تیرهاست | |
| مقتل خون، اوج کمال من است | تیر محبت پر و بال من است | |
| بال بده، فطرس دیگر شوم | طوطی گهوارۀ اصغر شوم |
پانویس
- ↑ ابن کلبی، ج۱، ص ۲۱۳، ۲۱۶.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، ج۵، ص ۳۹۲، ۴۲۷؛ ابن‌کثیر، ج ۸، ص ۱۹۵.
- ↑ بلاذری، ج۲، ص۴۷۲؛ طبری، تاریخ طبری، ج۵، ص۴۰۰؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۶۹، ۷۸؛ خوارزمی، ج۱، ص۳۲۷، ۳۳۰.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۴۷۵-۴۷۶، ۴۷۹؛ طبری، تاریخ طبری، ج۵، ص۳۹۲، ۴۲۲، ۴۲۷-۴۲۸؛ مفید، ج۲، ص۱۰۰-۱۰۱؛ خوارزمی، مقتل الحسین، ج۲، ص۱۲۱۳،
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۴۷۶، ۴۸۹، ۴۹۴، ۵۱۷؛ طبری، تاریخ طبری، ج۵، ص۴۲۸-۴۲۹، ۴۳۴-۴۳۵، ۴۳۷، ۴۴۰-۴۴۱؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۰۲-۱۰۴.
- ↑ حسینی، ص۵۶
- ↑
- ↑ حسینی عارف، چهارده روضه صحیح، ص۲۹.
- ↑ میهن دوست، ص۲۴۰
- ↑ حسینی عارف، چهارده روضه صحیح، ص۲۹-۳۴.
- ↑ میهن دوست، ص۲۴۱
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی نخل میثم.
منابع
- ابن کثیر، البدایة و النهایة، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
- ابن کلبی، جَمْهَرة النسب، ج۱، چاپ ناجی حسن، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۶.
- بلاذری، احمدبن یحیی، انساب الاشراف، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق ۱۹۹۶۲۰۰۰.
- حسینی عارف، سید علیرضا، چهارده روضه صحیح، سنابل، قم، ۱۳۸۹ش.
- حسینی، سیدهادی، نغمه‌های محرم(۳)، پیام مولف، تهران، ۱۳۸۱ش.
- خوارزمی، موفق بن احمد اخطب، مقتل الحسین علیه‌السلام للخوارزمی، چاپ محمد سماوی، (قم) ۱۳۸۱ش؛
- شیخ مفید، محمدبن محمد، الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، قم ۱۴۱۳.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ط الثانیة، ۳۸۷